De gemeenteraad van Lede keurde recent de oprichting van een nieuwe landbouwraad goed. Wat op het eerste gezicht een positieve stap lijkt richting meer betrokkenheid van de landbouwsector bij het gemeentelijke beleid, roept bij oppositiepartij Open Lede toch ernstige vragen op. De partij erkent het belang van structureel overleg met landbouwers, maar stelt dat de manier waarop de raad tot stand kwam getuigt van een eenzijdige visie en een gebrek aan inclusiviteit. “Een gemiste kans op pluralisme”, klinkt het scherp.
Een noodzakelijk initiatief, maar…
Voor Open Lede staat het buiten kijf dat landbouwers een structurele stem verdienen in het beleid van een landelijke gemeente als Lede. De regio wordt gekenmerkt door een actief plattelandsweefsel, een rijk agrarisch verleden en een diverse landbouwsector. “Het idee van een landbouwraad is waardevol. Maar dan moet die raad ook breed gedragen zijn, representatief zijn voor de hele sector, en een duidelijk adviserende rol opnemen in het beleidsproces”, zegt gemeenteraadslid Stijn Wille (Open Lede).
Net daar wringt volgens de oppositie het schoentje. De partij hekelt de oververtegenwoordiging van één ideologische stroming binnen de landbouwraad, het gebrek aan een duidelijke ‘boerentoets’ in het beleid en het risico op nieuwe schotten tussen landbouw en milieu.
Oververtegenwoordiging van Boerenbond en co.
In de samenstelling van de nieuwe raad is plaats voor organisaties als Boerenbond, Ferm en Landelijke Gilden. Stuk voor stuk initiatieven die onder dezelfde koepel vallen, en die nauw verbonden zijn met de christendemocratische traditie. Open Lede wijst erop dat andere organisaties volledig ontbreken: het Algemeen Boerensyndicaat (ABS) – nochtans al jaren actief in Vlaanderen –, de Groene Kring – de jongerenorganisatie voor jonge landbouwers – én initiatieven die zich focussen op biologische, circulaire of korte-ketenlandbouw zijn nergens te bespeuren.
“Als je écht wil luisteren naar wat er leeft op het veld, dan moet je ook luisteren naar wie niet aangesloten is bij de klassieke structuren”, zegt Wille. “Het landbouwlandschap vandaag is veel diverser dan dertig jaar geleden. Dat moet zich vertalen in wie aan tafel zit bij de gemeente. Anders krijg je adviezen die slechts een deel van de sector vertegenwoordigen.”
Geen duidelijke ‘boerentoets’ in beleid.
Een tweede punt van kritiek is het ontbreken van een expliciete beleidsadviserende rol. Voor Open Lede is een landbouwraad méér dan een forum voor overleg of een kanaal voor promotie. Ze pleit voor een duidelijke toetsende functie: de raad zou actief moeten meedenken over ruimtelijke ordening, mobiliteit, erosie, waterbeheer, klimaatadaptatie en andere dossiers die impact hebben op het buitengebied.
“In het huishoudelijk reglement wordt nergens expliciet omschreven hoe die rol wordt ingevuld of afgedwongen”, stelt de partij. “Het volstaat niet dat de raad ‘kan adviseren’ als niemand verplicht is dat advies ook te vragen. Wat we nodig hebben, is een formeel mechanisme waarbij belangrijke dossiers automatisch worden voorgelegd aan de landbouwraad. Dat zou pas getuigen van serieus beleid.”
Risico op polarisatie met milieuraad.
Een derde kritiekpunt betreft de verhouding met de bestaande milieuraad. Daarin zetelen al landbouwers, en er bestond dus al een platform waar landbouw en milieu elkaar konden ontmoeten. Door een aparte landbouwraad op te richten, zonder duidelijke overlegstructuren, vreest Open Lede dat beide raden naast of zelfs tegenover elkaar zullen opereren.
“In een tijd van klimaatverandering, watertekort en toenemende ruimtedruk moeten landbouw en milieu net méér met elkaar in gesprek gaan, niet minder”, zegt Wille. “Door deze raden los van elkaar te organiseren zonder structurele coördinatie, creëer je het risico op institutionele schotten en een wij-zij-denken.”
Schepen Moens (CD&V) nuanceert kritiek.
Schepen van Landbouw Danny Moens (CD&V) reageert met begrip, maar plaatst ook enkele kanttekeningen. “Het is goed dat Open Lede het belang van de landbouwraad onderschrijft. We nemen hun opmerkingen ernstig, maar willen ook wijzen op wat wél in de statuten en het huishoudelijk reglement staat.”
Volgens Moens sluit de raad andere stemmen niet uit: “Artikel 4 van de statuten voorziet de mogelijkheid voor álle landbouworganisaties die actief zijn in Lede om zich aan te melden. Er is ook ruimte voor geïnteresseerde burgers, waaronder jonge boeren, korte-ketenproducenten of biologische landbouwers. De landbouwraad is dus geen gesloten club.”
Daarnaast wijst de schepen erop dat de beleidsadviserende rol wél in de teksten staat, zij het in algemene termen: “Artikel 2 stelt dat de raad op eigen initiatief of op verzoek advies kan geven. Artikel 8 garandeert dat adviezen formeel worden overgemaakt aan het bestuur, met terugkoppeling via de schepen. Dat kan nog groeien, maar de basis is gelegd.”
Wat betreft samenwerking met de milieuraad, benadrukt Moens dat er bruggen zijn ingebouwd:
- Er wordt wederzijdse vertegenwoordiging voorzien (één lid van de landbouwraad in de milieuraad en omgekeerd),
- De milieuambtenaar is lid van beide raden,
- Gezamenlijke vergaderingen zijn mogelijk op uitnodiging van derden of via agendapunten.
“Dat overleg kan uiteraard nog beter gestructureerd worden, maar we bouwen daar verder aan. We nodigen alle geïnteresseerden, inclusief Open Lede, uit om mee te werken aan een sterke en inclusieve landbouwraad.”
Open Lede blijft waakzaam.
Voor Open Lede blijft de kritiek overeind, ondanks de nuance. “We horen goede intenties, maar die moeten zich nog vertalen in daden. We zullen erop toezien dat deze raad zich daadwerkelijk opent voor alle stemmen in de landbouwsector, en dat ze mee kan bouwen aan een beleid dat het platteland van de toekomst duurzaam en rechtvaardig vormgeeft.”
De partij belooft constructief betrokken te blijven, maar blijft tegelijk kritisch. “De manier waarop deze raad tot stand kwam, is symptomatisch voor hoe dit bestuur beleid voert: top-down, weinig inclusief, en vooral gericht op de eigen zuil. Dat moet anders.”
Besluit: test voor beleid én democratie.
De oprichting van de landbouwraad is in Lede een testcase voor het gemeentelijk beleid én voor lokale democratie. Wordt dit een orgaan waar de landbouwsector in al haar facetten gehoord wordt, en waar echt samengewerkt wordt met andere beleidssferen zoals milieu en ruimtelijke ordening? Of blijft het steken in een traditionele, eenzijdige invulling?
De komende maanden zullen bepalend zijn. Wat nu een gemiste kans lijkt, kan nog altijd een groeikans worden – op voorwaarde dat er echt geluisterd wordt naar alle stemmen op het veld.
