In een unieke en betekenisvolle stap hebben 12 van de 13 lokale besturen uit de Denderregio zich officieel aangesloten bij het Charter Gezonde Gemeente. Samen met Gezondheidsmakers engageerden zij zich op plechtige wijze om werk te maken van een beleid dat de gezondheid en levenskwaliteit van hun inwoners op de eerste plaats zet. Het charter is geen vrijblijvende belofte, maar een beleidsmatig kader dat gezondheid verankert als structureel aandachtspunt in álle aspecten van het gemeentelijk handelen.
Gezondheid: geen individuele keuze, maar een collectieve opdracht.
De ondertekening van het charter vormt het sluitstuk van een jarenlang traject waarin gezondheid steeds meer als een gedeelde verantwoordelijkheid wordt beschouwd. Een Gezonde Gemeente is immers niet enkel een gemeente waar mensen toegang hebben tot zorg, maar een omgeving die inwoners, bezoekers en werknemers stimuleert en ondersteunt om gezonde keuzes te maken – zowel thuis, op school, op het werk als in de vrije tijd en zorgomgevingen.
In die optiek kiezen de lokale besturen van Buggenhout, Berlare, Denderleeuw, Dendermonde, Erpe-Mere, Geraardsbergen, Haaltert, Hamme, Lebbeke, Lede, Ninove en Zele voor een koerswijziging waarbij preventie een centrale pijler wordt in hun meerjarenplanning. De bedoeling is niet alleen om gezondheid op de agenda te zetten, maar ook om beleid en acties daadwerkelijk te laten vertrekken vanuit gezondheidsdoelstellingen.
“Het is niet langer voldoende om als gemeente af en toe een sensibiliserende actie te organiseren,” zegt Wim Lammens, schepen voor preventieve gezondheid in Erpe-Mere. “Gezondheid moet ingebed worden in het beleid: van ruimtelijke planning tot jeugdwerking, van onderwijs tot mobiliteit. Met de ondersteuning van Gezondheidsmakers slagen we daarin. Hun tools, advies en wetenschappelijke onderbouwing zorgen voor een gedragen aanpak die alle inwoners bereikt.”
Gezonde Gemeente: een methodiek die werkt.
Sinds de officiële lancering van Gezonde Gemeente in 2013 is het concept uitgegroeid tot een gevestigde beleidsaanpak in Vlaanderen, en in het bijzonder in de Denderstreek. Het is veel meer dan een titel of label. De methodiek hanteert het uitgangspunt van “Health in All Policies”: een beleidsvisie waarbij gezondheid als een rode draad door alle gemeentelijke diensten en beslissingen loopt. Sport, cultuur, onderwijs, seniorenbeleid, zelfs openbare werken – allemaal dragen ze bij aan het grotere doel: gelijke gezondheidskansen voor elke burger.
“We hebben de afgelopen jaren een enorme weg afgelegd,” vertelt Evelien Muylaert, teamcoach bij Gezondheidsmakers voor de Denderregio. “Wat begon als een klein initiatief is vandaag een beweging geworden. Een sterk netwerk van lokale besturen, geëngageerde ambtenaren en beleidsmakers, gezondheidsprofessionals en burgerbewegingen die samen aan de kar trekken.”
Acties met impact: van prikactie tot rookvrije generatie.
Die engagementen vertaalden zich de afgelopen jaren in een breed gamma aan acties, campagnes en projecten met telkens een duidelijke focus op preventie en gedragsverandering. Muylaert somt enkele sprekende voorbeelden op:
- Fit in je hoofd-carrousel: een interactieve belevingstoer langs scholen en gemeenschapscentra rond mentale gezondheid;
- Griepprikacties in samenwerking met huisartsen en apothekers;
- Beha-waslijnen in ziekenhuizen en publieke gebouwen om borstkankerscreening bespreekbaar te maken;
- COVID-verteltassen die gezinnen op een laagdrempelige manier informeerden over het virus;
- Operatie Jong Geluk, met focus op mentaal welzijn van kinderen en jongeren;
- Generatie Rookvrij, dat inzet op rookvrije zones rond speelpleinen en scholen;
- Gezond Gesmaakt, een campagne die gezonde voeding koppelt aan lokale handelaars en verenigingen.
“Deze initiatieven lijken misschien kleinschalig, maar ze maken echt een verschil,” aldus Muylaert. “Door telkens in te zetten op gedragsverandering en bewustwording, én dat op maat van de lokale context, bereiken we duizenden mensen op een positieve manier. Dankzij het engagement van de gemeenten zijn deze acties duurzaam verankerd.”
Preventie loont – in euro’s én in levenskwaliteit.
Waarom zouden lokale besturen vandaag zwaar inzetten op preventieve gezondheid? Het antwoord is duidelijk: de baten zijn veel groter dan de kosten. Zowel op het vlak van volksgezondheid als financieel beleid is preventie een verstandige investering.
“Elke euro die geïnvesteerd wordt in preventie, wordt op termijn meermaals terugverdiend,” benadrukt Muylaert. “Niet alleen dalen de zorgkosten, maar mensen voelen zich beter, functioneren beter en bouwen veerkracht op. Een gezonde geest in een gezond lichaam is geen luxe – het is een noodzaak voor een leefbare, zorgzame samenleving.”
Lokale besturen zijn daarbij een cruciale schakel. Zij staan het dichtst bij de burger en kunnen sneller en effectiever inspelen op lokale noden, gevoeligheden en uitdagingen.
Gezondheidsmakers als steunpilaar.
De ondersteuning van Gezondheidsmakers, de nieuwe naam van het vroegere Logo Dender, blijkt een onmisbare factor in het succes van de Gezonde Gemeente-aanpak. Als schakel tussen wetenschap en praktijk vertalen zij nationale gezondheidsdoelstellingen naar concrete tools, meetinstrumenten, beleidsadviezen en acties op maat van gemeenten.
Samen met partners als het Vlaams Instituut Gezond Leven, de VVSG en met steun van de Vlaamse overheid, zetten zij in op een breed gedragen gezondheidsbeleid.
“We zien vandaag dat meer dan 75% van de Vlaamse gemeenten werk maakt van een onderbouwd preventiebeleid,” besluit Muylaert. “De Denderregio loopt hierin voorop. De ondertekening van het charter is niet het eindpunt, maar een nieuw begin. Samen zetten we de volgende stappen naar een gezonde, duurzame toekomst – voor iedereen.”
Met het Charter Gezonde Gemeente schrijven de Denderbesturen mee aan een ambitieus verhaal van preventie, participatie en positiviteit. Een verhaal waarin élke inwoner telt, en gezondheid een basisrecht is, geen toeval.
