Tijdens de opgraving van het Jennemiekeskerkhof (1784-1867) aan de Dendermondse Steenweg in Aalst is een bijzonder skelet gevonden. Het gaat om een volwassen man die kort na zijn dood is ontleed. Gelijkaardige vondsten zijn in Vlaanderen tot nu toe nauwelijks bekend. Wie meer wil weten over de opgraving en over deze vondst kan op 24 en 25 mei, tijdens de archeologiedagen, terecht op de archeologische site voor een geleid bezoek.
Bij de opgraving van het Jennemiekeskerkhof in Aalst vonden archeologen van SOLVA een houten doodskist met daarin een skelet waarvan alle lange botten zijn doorgezaagd. De rechterbovenarm, beide onderarmen en beide bovenbenen werden in het midden doorgezaagd. Bij de onderbenen gebeurde dat net onder de knieën. Mogelijk is ook de schedel doorgezaagd, maar die was te slecht bewaard om dit met zekerheid te kunnen zeggen.
Dissectie in functie van medisch onderwijs.
De zaagsporen zijn gemaakt door ervaren chirurgen of dokters. Dit leidt fysisch antropoloog Liesbeth Massagé af uit de studie van de zaagsnedes.: “Er zijn geen “hesitation marks” (sporen van aarzeling die kunnen wijzen op een minder ervaren dokter of student) gevonden, wat wel het geval zou zijn moest er door studenten geoefend zijn op het lijk. Wellicht gaat het hier waarschijnlijk om het maken van meerdere preparaten bestemd voor medisch onderwijs.” Dissectie was belangrijk voor het medisch onderwijs. Ook de in Aalst geboren chirurg Jozef Kluyskens meldde in 1817 al het belang van dissectie als een goede methode om de menselijke anatomie aan te leren.
Veroordeelde crimineel of iemand zonder familie?
Na de dissectie is de overledene begraven in een houten kist waarbij is geprobeerd om de verschillende fragmenten weer in de juiste volgorde te leggen. Hierbij is er wel een fout gemaakt: “De onderkant van het bovenbeen is verwisseld met de bovenkant van het onderbeen. Toch wijst dit erop dat er geprobeerd is om de persoon respectvol te begraven.”, aldus Liesbeth Massagé.
In de 18de en 19de eeuw werden dissecties meestal uitgevoerd op lichamen van veroordeelde criminelen, en mensen die kort na hun dood niet door familie werden opgeëist of van wie de familie de begrafeniskosten niet kon betalen.
Uitzonderlijke vondst.
Het vinden van sporen van dissecties op menselijk botmateriaal is zeldzaam in onze regio. De vondst in Aalst is des te opmerkelijker omdat Aalst in die tijd geen bekende medische opleidingsinstelling had. Dit roept vragen op over wie de dissectie uitvoerde en waar dit gebeurde. Mogelijk is er een link met het Onze-Lieve-Vrouwehospitaal, het huidige stedelijk museum.
Deze vondst laat zien dat medische geschiedenis niet alleen in archieven, maar ook in de grond te vinden is. Verdere analyse en samenwerking met historici, archeologen en medische specialisten zal hopelijk nog meer onthullen over deze bijzondere vondst.
Bezoek de site tijdens de archeologiedagen.
Ontdek tijdens de Archeologiedagen op 24 en 25 mei het verleden van het Jennemiekeskerkhof in Aalst (Dendermondse Steenweg 75c). Kom de opgravingen met je eigen ogen ontdekken. De archeologen geven zaterdag en zondag rondleidingen van 10 tot 12 uur en van 13 tot 16 uur. De toegang is gratis. Reservatie is niet nodig. Hou er wel rekening mee dat de archeologische site slechts beperkt toegankelijk is voor rolstoelgebruikers.
