Tijdens de gemeenteraad van Sint-Lievens-Houtem werd het geactualiseerde kerkenbeleidsplan unaniem goedgekeurd. Daarmee zet de gemeente een belangrijke stap in het kader van het Eredienstendecreet, dat vereist dat elk kerkenbeleidsplan tijdig herbekeken en aangepast wordt bij het begin van een nieuwe meerjarenplanningsperiode.
Het kerkenbeleidsplan is een strategisch beleidsdocument waarin de langetermijnvisie van het lokaal bestuur op het gebruik, onderhoud en de eventuele herbestemming van de parochiekerken op het grondgebied wordt vastgelegd. De eerste versie van dit beleidsplan werd reeds op 29 juni 2017 door de gemeenteraad goedgekeurd. Intussen zijn we acht jaar verder, en is de noodzaak tot actualisatie dringend: de nieuwe meerjarenplanning van de kerkfabrieken voor de periode 2026-2031 moet ten laatste in juni 2025 ingediend worden. Op dat moment mag het kerkenbeleidsplan niet ouder zijn dan zes maanden.
Van visie naar concrete realisaties.
Sinds 2017 vormde het kerkenbeleidsplan de basis voor belangrijke beleidskeuzes. Een van de meest in het oog springende realisaties is de herbestemming van twee kerken: die van Letterhoutem en Zonnegem.
Burgemeester Tim De Knyf (NH): “Voor de kerk van Letterhoutem is gekozen voor een maatschappelijk relevante invulling. Het gebouw zal nog in deze ligistratuur fungeren als uitdeelpunt voor voedsel- en kledijbedeling, in samenwerking met het OCMW en het Rode Kruis. Daarmee wordt niet alleen het kerkgebouw behouden, maar krijgt het ook een duidelijke sociale rol in onze gemeenschap.”
Net als de kerk van Letterhoutem zal ook de kerk van Zonnegem tijdens deze ligistratuur haar nieuwe bestemming krijgen. Deze zal een polyvalente bestemming mogen ontvangen. “We zullen daar nauw samenwerken met de aangrenzende kleuterschool, buurtbewoners en lokale verenigingen”, aldus De Knyf. “De ruimte zal er dienst doen als een gemeenschapszaal voor occasionele activiteiten, culturele initiatieven en kleinschalige evenementen. Op die manier blijft de kerk een centraal punt in het dorpsleven.”
– Foto: Fabian De Backer.
Blik op het onderhoud van bestaande kerken.
Het geactualiseerde plan is niet alleen gericht op herbestemming, maar houdt ook rekening met het behoud en de instandhouding van kerken die momenteel nog actief in gebruik zijn voor de eredienst. Een voorbeeld daarvan is de kerk van Vlierzele, waar op termijn onderhoudswerken gepland zijn.
“Er loopt momenteel een aanvraag voor instandhoudingswerken aan de buitenzijde van de Vlierzeelse kerk”, licht De Knyf toe. “Het gaat om beperkte onderhoudswerken aan dak, toren en schrijnwerk, op basis van aanbevelingen van Monumentenwacht. De uitvoering van die werken is voorzien in 2029.”
Het toont aan dat de gemeente werk wil maken van goed onderhouden gebouwen, ook als ze niet meteen in aanmerking komen voor herbestemming. Preventief onderhoud blijft een prioriteit om grotere investeringskosten op lange termijn te vermijden.
Vlierzele en Bavegem: beslissingen in volgende legislatuur.
Een beslissing over de toekomst van de kerken van Vlierzele en Bavegem wordt nog niet genomen in de huidige legislatuur. Volgens burgemeester De Knyf is het logisch dat deze discussie in de volgende beleidsperiode – tussen 2032 en 2037 – gevoerd wordt.
“Dat overleg zal gebeuren met alle betrokken partners: het bisdom, de dekenij, de kerkfabrieken, het gemeentebestuur, adviesraden en vertegenwoordigers van de geloofsgemeenschappen in beide dorpen. Op basis van een pastoraal plan wordt dan gekeken welke rol deze kerken nog kunnen spelen in hun respectieve dorpskernen.”
Enkel nog erediensten in Sint-Michaelkerk.
Hierdoor zal in de toekomst de Houtemse Sint-Michaelkerk nog als enige kerk fungeren voor de erediensten. Dat betekent dat de overige kerken op het grondgebied van Sint-Lievens-Houtem een herbestemming zullen krijgen of slechts occasioneel nog liturgisch gebruikt worden. Deze beslissing kadert in het geactualiseerde kerkenbeleidsplan, waarbij het gemeentebestuur in overleg met het bisdom en de lokale kerkfabrieken keuzes maakt over het toekomstig gebruik van de kerkgebouwen. De focus ligt op het behouden van één centrale plek voor erediensten, terwijl er tegelijkertijd wordt gezocht naar maatschappelijk gedragen invullingen voor de andere kerkgebouwen.
Overleg en gedragen keuzes centraal.
De aanpak van Sint-Lievens-Houtem kenmerkt zich door een grote betrokkenheid van alle stakeholders. De keuzes in het kerkenbeleid worden niet eenzijdig opgelegd, maar in overleg tot stand gebracht met zowel kerkelijke als burgerlijke actoren. Dat overlegmodel resulteerde al in gedragen oplossingen die het evenwicht zoeken tussen religieuze, sociale en culturele functies van het patrimonium.
“Een kerkgebouw is vaak meer dan een plaats voor religieuze beleving”, stelt burgemeester De Knyf. “Het zijn bakens in ons dorpsbeeld, ontmoetingsplaatsen en vaak ook emotioneel geladen plekken. Daarom nemen we deze keuzes niet lichtzinnig. Door tijdig te actualiseren, kunnen we vermijden dat beslissingen onder druk of in crisismodus moeten genomen worden.”
Duidelijke toekomstvisie.
Het geactualiseerde kerkenbeleidsplan biedt een concreet kader voor de komende jaren en geeft de gemeente de nodige houvast bij het behandelen van vragen rond onderhoud, gebruik en herbestemming. Tegelijk bevestigt het de rol van de gemeente als partner in het behoud van erfgoed met maatschappelijke relevantie.
Met deze actualisatie legt Sint-Lievens-Houtem alvast een stevig fundament voor het kerkenbeleid in de komende legislatuur en daarbuiten. Een beleid dat verder bouwt op visie, samenwerking en respect voor het verleden én de toekomst van elk dorpshart.
