In Lede blijft het politieke klimaat verhit. Oppositiepartij Groen Lede uit stevige kritiek op het beleid van de huidige bestuursmeerderheid, gevormd door CD&V en De Coöperatie. De partij stelt dat een opeenstapeling van recente beslissingen de democratische controle ernstig aantast. Centraal in het debat staan drie thema’s: het afschaffen van mondelinge vragen voor burgers tijdens de gemeenteraad, het uitbreiden van het begrip ‘dagelijks bestuur’ waardoor minder dossiers voor de raad komen, en het drastisch verlagen van de frequentie waarmee verslagen van adviesraden worden gedeeld met gemeenteraadsleden.
Groen-gemeenteraadslid Jo Maebe trekt aan de alarmbel: “Wat we zien is een structurele verschuiving waarbij het bestuursniveau zich steeds verder onttrekt aan de publieke en politieke controle. De gemeenteraad verliest aan slagkracht, de burger aan stem.”
Participatie herleid tot cijfers: mondelinge vragen geschrapt.
De afschaffing van het halfuurtje voor mondelinge vragen van burgers op de gemeenteraad, een traditie die participatie in haar meest directe vorm belichaamde, veroorzaakte in april 2025 een schokgolf bij zowel de oppositie als actieve burgers. Voor het bestuur is de beslissing echter logisch en cijfermatig onderbouwd.
Volgens het gemeentebestuur was de praktijk van mondelinge vragen niet representatief voor de bredere bevolking. Een interne evaluatie wees uit dat tussen 2022 en 2024 het overgrote deel van de vragen afkomstig was van één persoon, een lid van oppositiepartij Open Lede:
- In 2022 kwamen 11 van de 14 vragen (78,57%) van die ene persoon;
- In 2023 ging het om 22 van de 28 vragen (78,57%);
- In 2024 waren 6 van de 9 vragen (66%) van zijn hand.
Na de invoering van een limiet van drie vragen per burger per zitting (voor zowel gemeenteraad als OCMW-raad), verschoven de vragen naar andere leden of sympathisanten van dezelfde partij. Volgens het bestuur ondermijnde dat de bedoeling van het vragenhalfuurtje: “Het werd een verlengstuk van oppositievoering via burgerkanalen.”
Het bestuur schuift intussen alternatieve participatievormen naar voren die volgens hen democratischer en inclusiever zijn:
- Verzoekschriften: elke inwoner kan formeel een vraag stellen waarop binnen drie maanden geantwoord wordt;
- Volksraadplegingen: kunnen worden georganiseerd op initiatief van burgers of de gemeenteraad;
- Burgerbudgetten: elk jaar beschikbaar voor projecten die de leefbaarheid verbeteren;
- Openbaarheid van bestuur: burgers kunnen documenten opvragen en toelichting vragen.
Daarnaast worden adviesraden als essentiële participatiekanalen gezien, met vertegenwoordiging van zowel verenigingen als individuele burgers. “Participatie is voor ons een continu proces, niet beperkt tot een maximaal halfuurtje per maand,” stelt het bestuur.
Dagelijks bestuur: bestuurlijke efficiëntie of democratisch deficit?
Een tweede dossier dat voor beroering zorgt is de uitbreiding van het begrip ‘dagelijks bestuur’. Die beslissing maakt het mogelijk voor het college van burgemeester en schepenen om meer beslissingen zelfstandig te nemen, zonder ze op de agenda van de gemeenteraad te moeten plaatsen.
Volgens Groen Lede zorgt dit voor een ernstige uitholling van de controlerende taak van de gemeenteraad. “Projecten verdwijnen uit het publieke debat. Beslissingen worden genomen in de luwte van het college,” aldus Maebe.
Het gemeentebestuur ziet het anders. Zij verwijzen naar de nood aan bestuurlijke slagkracht in een steeds complexer wordende context. “Door het herdefiniëren van het begrip ‘dagelijks bestuur’ en het visumproces binnen de wettelijke kaders, kunnen we administratieve lasten verlagen en sneller reageren op actuele noden, zonder dat dit ten koste gaat van transparantie,” luidt de reactie.
Volgens het bestuur blijft de gemeenteraad een cruciale rol spelen bij strategische beslissingen, begrotingen en beleidsplannen, terwijl operationele en uitvoerende taken efficiënter kunnen worden afgehandeld door het college.
Verslagen van adviesraden: van maandelijkse naar halfjaarlijkse toegang.
De druppel die de emmer voor Groen Lede deed overlopen, is de beslissing om verslagen van de adviesraden nog slechts tweemaal per jaar gebundeld ter beschikking te stellen aan gemeenteraadsleden via het Cobra-platform. Volgens Jo Maebe is dit een flagrante schending van het huishoudelijk reglement van de gemeenteraad.
“Sinds november 2024 zijn er geen nieuwe verslagen meer geüpload. Toen ik hierover op de gemeenteraad van 19 juni 2025 een vraag stelde, gaf de burgemeester toe dat deze in de toekomst enkel nog in juni en december zullen worden gedeeld.”
Het bestuur ontkent dat dit een wijziging inhoudt van het reglement. “Er is geen structurele ommezwaai. We bundelen goedgekeurde verslagen tweemaal per jaar. Niet alle adviesraden komen maandelijks samen en enkel goedgekeurde verslagen mogen gedeeld worden. Zo blijven we transparant, maar ook werkbaar.”
Volgens het bestuur is deze werkwijze efficiënt: raadsleden krijgen automatisch meldingen bij de geüploade bundels, die alle verslagen bevatten. “Bovendien werd dit systeem sinds 2023 toegepast zonder enige opmerking, tot de zitting van 19 juni 2025.”
Toch blijft de kritiek hardnekkig. Maebe stelt zich vragen bij de actualiteitswaarde van adviezen die met maanden vertraging beschikbaar worden gesteld. “Hoe kan je als gemeenteraadslid je controlerende rol ernstig opnemen als je niet tijdig inzicht hebt in de adviezen?”
Groen Lede zal om die reden bezwaar aantekenen bij de gouverneur. Volgens artikel 10 § 4 van het huishoudelijk reglement moeten raadsleden immers permanent toegang hebben tot documenten van gemeenteraad, commissies, adviesraden en het college.
Het bestuur reageert kordaat: “Wij respecteren het reglement. Het Cobra-platform blijft toegankelijk, en verslagen worden gedeeld zodra ze zijn goedgekeurd. De adviesraden werken autonoom en niet elk lid beschikt over digitale toegang. Daarom verloopt de communicatie naar burgers rechtstreeks via de adviesraden, en naar raadsleden via Cobra.”
De suggestie dat het bestuur geen waardering zou hebben voor het werk van de adviesraden wordt ten stelligste ontkend: “We hebben veel respect voor de inzet van onze burgers. Net daarom voorzien we in een werkbaar systeem dat transparantie en haalbaarheid combineert.”
Groeiende spanning tussen meerderheid en oppositie.
Het conflict tussen meerderheid en oppositie lijkt zich almaar meer te verdiepen. Wat het bestuur ziet als rationalisering en modernisering van participatieprocessen, ervaart de oppositie als het uitschakelen van kritische stemmen.
Jo Maebe formuleert het scherp: “Het is bijzonder cynisch dat burgers worden aangemoedigd om zich kandidaat te stellen voor een adviesraad, om vervolgens maandenlang niets meer van hun adviezen terug te zien in het beleidsproces.”
Het is afwachten of het bezwaar bij de gouverneur wordt gevolgd, maar dat de democratische spelregels in Lede onderwerp zijn van een ideologische strijd, staat vast.
Groen Lede dringt aan op een fundamenteel debat over de rol van de gemeenteraad en het recht van burgers op tijdige en transparante informatie. “Democratie is geen kwestie van doseren, maar van garanderen,” besluit Maebe.
De komende maanden beloven turbulent te worden in Lede, waar het evenwicht tussen efficiënt bestuur en democratische controle op scherp staat.
