De tiende en laatste fase van de restauratie van de monumentale Sint-Martinuskerk in Aalst is officieel gestart. In deze ultieme fase worden onder meer het inkomportaal en het imposante Van Peteghem-orgel onder handen genomen. “En als alles klaar is in 2027, dan zal dat gevierd worden met klokkengeluid, wierook en bubbels,” beloven deken Hans Vandenholen en erfgoedschepen Sarah Smeyers (N-VA).
Een onvoltooide symfonie van Brabantse gotiek.
De Sint-Martinuskerk, die al eeuwenlang het hart van de stad siert, is volgens deken Hans Vandenholen een meesterwerk dat zijn geheimen langzaam prijsgaf tijdens de vele restauratiefases.
“Het is een onvoltooide symfonie van Brabantse gotiek,” vertelt hij met bewondering. “De kerk is nooit helemaal afgewerkt. De westgevel is zelfs opgetrokken uit een voorlopige bakstenen muur. Maar wat een pracht, wat een helderheid straalt dit gebouw uit. Toen ik hier werd aangesteld als deken, zei ik tegen de bisschop: ‘Monseigneur, mijn kerk is mooier dan uw kathedraal.’ En ik meen dat nog steeds.”
De deken kijkt met voldoening naar het werk dat al is verricht. “We zijn nu in fase tien, maar zien intussen de resultaten van de negende fase. De altaren zijn stuk voor stuk kunstwerken. Veel kerken zouden al trots zijn op één altaar, maar onze Sint-Martinuskerk staat er vol van. Gelukkig is het centrale altaar behouden gebleven op zijn oorspronkelijke plaats. Wanneer alles voltooid is, maken we er een groot feest van. Met wierook, klokken en veel bubbels,” zegt Vandenholen enthousiast.
Twintig jaar zorg en toewijding.
Voor schepen van erfgoed Sarah Smeyers (N-VA) is deze laatste fase het sluitstuk van een indrukwekkend traject dat meer dan twintig jaar geleden begon.
“Met de start van restauratiefase tien zetten we de laatste stap in een verhaal dat teruggaat tot begin jaren 2000,” zegt ze. “Ik herinner me nog goed hoe een Aalsterse delegatie bij de toenmalige erfgoedminister Geert Bourgeois pleitte voor steun voor onze Sint-Martinuskerk. Sinds 2003 wordt hier met kennis, zorg en bewondering gewerkt aan het behoud van dit monument.”
De restauratie is in handen van architectenbureau Perspectiv, dat sinds 2013 het voortouw neemt. De focus ligt nu op het interieur van het schip, de wanden, gewelven, glas-in-loodramen en altaren, evenals het inkomportaal. Alles wordt met de grootste zorg hersteld om de authenticiteit van het gebouw te bewaren.
4,5 miljoen euro voor de laatste fase.
De totale kostprijs van deze finale restauratiefase bedraagt 4,5 miljoen euro. “Daarvan komt 2 miljoen euro van de Vlaamse overheid,” verduidelijkt Smeyers. “Dat is een zeer waardevolle investering in erfgoed dat niet alleen religieus, maar ook cultureel en historisch belangrijk is voor Aalst.”
Een van de blikvangers van deze fase is de restauratie van het Rubens-schilderij, dat momenteel wordt behandeld in het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK). Het schilderij zal naar verwachting in 2026 terugkeren naar de Sint-Martinuskerk.
Daarnaast krijgt ook het 18de-eeuwse Van Peteghem-orgel een grondige restauratiebeurt. “In het najaar van 2027 zal het opnieuw muziek laten weerklinken in de kerk, zoals het eeuwen geleden bedoeld was,” zegt Smeyers trots.
Een feestelijke heropening in 2027.
Wanneer fase tien voltooid is, zal de Sint-Martinuskerk opnieuw in al haar glorie kunnen schitteren. Voor Aalst betekent dit niet enkel de voltooiing van een restauratieproject, maar ook de hergeboorte van een monument dat diep verweven is met de geschiedenis van de stad.
“De Sint-Martinuskerk is meer dan een gebouw,” besluit deken Vandenholen. “Ze is een levend symbool van geloof, kunst en gemeenschap. En als alles klaar is in 2027, dan vieren we dat samen. Met veel klokken, wierook én bubbels.”
