Het kasteel van Viane blijft verder verkommeren. Ondanks de aanzienlijke historische waarde van het gebouw, liet de stad Geraardsbergen recent weten niet geïnteresseerd te zijn in een aankoop. Volgens het stadsbestuur overstijgt de restauratie de financiële draagkracht van de stad. Intussen blijft het wachten op een doorbraak in het aanslepende dossier, tot grote frustratie van raadslid Paul Pardon (Team Geraardsbergen): “Ik heb het gevoel dat geen enkele overheid doeltreffend kan optreden. En dat vind ik op zijn zachtst gezegd ongehoord.”
Stad Geraardsbergen weigert aankoop.
Tijdens de gemeenteraad van dinsdag 25 maart informeerde raadslid Paul Pardon naar de stand van zaken rond het kasteel van Viane, dat vijf jaar geleden deels uitbrandde. Schepen van Cultuur Ann Panis (Open Vld) verklaarde dat de stad Geraardsbergen vorige maand de vraag kreeg of ze geïnteresseerd was om het kasteel aan te kopen.
“Daar werd negatief op geantwoord”, aldus schepen Panis. “De aankoop van het kasteel van Viane past niet in het toekomstige meerjarenplan. Het verwerven van zo’n kasteel is een enorme investering. We beseffen dat dit pand een grote geschiedkundige waarde heeft.”
Volgens Panis is de restauratie en het onderhoud van een dergelijk pand een te zware last voor de stad. “Het stadsbestuur heeft de handen al vol met de restauratie van het eigen patrimonium. Bovendien gaat het hier om een juridische procedure waarbij particulieren betrokken zijn. Daar kan de stad Geraardsbergen weinig aan doen. De Vlaamse overheid zoekt naar een manier om een doorbraak te forceren in dit dossier, maar momenteel is er nog geen nieuws,” besluit ze.
Een lange geschiedenis van verval.
Het kasteel van Viane kent een rijke geschiedenis. Het werd oorspronkelijk gebouwd in de 17e eeuw en diende door de eeuwen heen verschillende functies. In de 19e en 20e eeuw werd het kasteel aangepast en uitgebreid, wat het tot een uniek historisch monument maakte. Echter, de laatste decennia werd het gebouw steeds meer verwaarloosd.
Het kasteel, dat sinds 1977 beschermd is als cultuurhistorisch landschap en sinds 2009 erkend als bouwkundig erfgoed, stond al jaren leeg en te verkommeren. Pogingen tot herontwikkeling – onder meer als feestzaal of woonzorgproject – bleven zonder resultaat. In 2016 startten zowel de stad Geraardsbergen als het agentschap Onroerend Erfgoed juridische procedures tegen de Nederlandse eigenaars wegens verwaarlozing. In 2018 veroordeelde de rechtbank hen tot herstelling, maar zij gingen in beroep.
Juridische impasse en politieke onmacht.
De stad wijst al jaren op het gebrek aan juridische middelen om privé-eigenaars tot renovatie te dwingen. De eigenaar, NV Kasteel De Beauregard, verkeerde in financieel slechte papieren. Sinds 2023 overweegt de Vlaamse overheid extra juridische stappen. Een verkoop van het pand wordt momenteel onderzocht.
Hoewel sommigen pleiten voor onteigening door de stad, zag burgemeester De Padt dat niet meteen gebeuren. “Als de NV failliet gaat, zal een curator het pand verkopen. De stad zou eventueel recht op voorverkoop kunnen krijgen, maar dat is allesbehalve zeker.” De Vlaamse regering wees reeds op de onderhoudsplicht van de eigenaars en op de mogelijkheid voor de stad om een krotbelasting op te leggen. Maar het kasteel staat niet op de officiële leegstandsinventaris.
Op een eerdere vraag van Paul Pardon over de stand van zaken in het dossier in 2022, liet het stadsbestuur verstaan geen vat te hebben op de situatie. Vervolgens richtte hij een schrijven aan de Vlaamse Minister van Erfgoed. Die antwoordde in februari 2023 dat de administratie zoekt naar een minnelijke oplossing voor het uitvoeren van de werken.
Ondertussen nemen buurtbewoners en erfgoedliefhebbers steeds vaker het woord om hun ongenoegen te uiten over het gebrek aan actie. Het verval van het kasteel betekent niet alleen een verlies voor de geschiedenis van Viane, maar ook een verlies aan potentieel voor de regio. Indien het kasteel gerestaureerd wordt, zou het een toeristische trekpleister kunnen worden of een culturele functie kunnen krijgen.
Wat brengt de toekomst?
Voorlopig lijkt er weinig schot in de zaak te zitten. De toekomst van het kasteel van Viane blijft onzeker, terwijl het historische gebouw verder in verval raakt. De vraag blijft hoelang het nog duurt voordat er een definitieve doorbraak komt en of het erfgoed nog te redden valt. Erfgoedverenigingen roepen op tot een gezamenlijke aanpak met de Vlaamse overheid om een duurzame oplossing te vinden, maar voorlopig blijft het dossier muurvast zitten.
