Tijdens de archeologische opgravingen van het Jennemiekeskerkhof in Aalst komen niet alleen menselijke resten aan het licht, maar ook waardevolle inzichten in het dagelijkse leven, de rituelen en de sociale verhoudingen van eeuwen geleden. De onderzoekers van SOLVA delen vijf opmerkelijke bevindingen die het vroegere Aalst in een nieuw licht plaatsen.
- 87% begraven in een kist.
Een eerste vaststelling is dat bijna negen op de tien overledenen (87%) met zekerheid in een houten kist werden begraven. Dat blijkt uit de vele houtresten en ijzeren nagels die in en rond de graven zijn aangetroffen. De archeologen merkten bovendien dat de constructie van de kisten sterk varieerde: sommige bodems waren opgebouwd uit korte dwarse balken, terwijl andere uit één lange plank bestonden.
Deze bevinding toont aan dat ook bij het maken van kisten persoonlijke voorkeuren, financiële mogelijkheden of lokale tradities een rol speelden.
- Een laag wit zand: teken van onderzoek of ritueel?
Bij elf graven stootten de onderzoekers op een merkwaardig fenomeen: een dun laagje wit zand op de bodem van de kist. De betekenis ervan is nog niet volledig opgehelderd, maar er bestaan sterke vermoedens dat dit verband houdt met autopsies of dissecties. Niet alle lichamen vertonen sporen van dergelijke onderzoeken, wat de hypothese voedt dat het zand werd gebruikt om hygiënische of symbolische redenen.
De vondst opent de deur naar nieuwe inzichten over medische praktijken en begrafenisrituelen in vroegmodern Aalst.
- Tot vijf overledenen boven elkaar begraven.
Een van de meest intrigerende vaststellingen is dat meerdere graven letterlijk boven elkaar werden aangelegd — soms tot vijf lagen diep. Dat wijst op een intensief gebruik van het kerkhof, waar overledenen in de loop der tijd herhaaldelijk boven elkaar werden begraven.
De beperkte tussenruimte tussen de lagen suggereert dat men zuinig moest omspringen met de beschikbare ruimte, wat typerend is voor stedelijke begraafplaatsen uit vroegere eeuwen.
- Rijkdom zichtbaar in de dood.
De archeologen vonden bij verschillende skeletten witte porseleinen knopen, vaak afkomstig van de doodskledij. De stoffen zelf vergingen door de tijd, maar de knopen bleven als stille getuigen bewaard.
Soms werd er ook rijkere kledij of accessoires aangetroffen, zoals gouden oorringen of lederen mouwen — duidelijke tekenen van welstand.
Opvallend is dat alle graven die op rijkdom wijzen zich in het zuidelijke deel van het kerkhof bevinden. Dat doet vermoeden dat er sociale stratificatie bestond, zelfs in de dood. De elite kreeg mogelijk een symbolisch ‘betere’ plek toebedeeld, terwijl armere bewoners noordelijker werden begraven.
- De tand als stille getuige van het verleden.
Volgens de archeologen zijn tanden het best bewaarde deel van het skelet en een schat aan informatie. Ze leveren cruciale gegevens over leeftijd, gezondheid, voeding en levensstijl.
Bij kinderen kan de leeftijd zelfs bijna exact worden bepaald aan de hand van de groeifase van het gebit. Ook slijtage, gaatjes of infecties geven inzicht in de leefomstandigheden en voeding van de bevolking van toen.
Een blik in de ziel van een stad.
De opgravingen op het Jennemiekeskerkhof brengen niet enkel beenderen aan het licht, maar ook de verhalen van gewone Aalstenaars uit vroegere eeuwen — mensen die leefden, werkten en stierven binnen een samenleving die, net als vandaag, gevormd werd door geloof, status en rituelen. Wat ooit een vergeten lap grond leek, blijkt nu een waardevolle sleutel tot het verleden van Aalst, waar archeologie het stille verleden opnieuw een stem geeft.
Bron: Stad Aalst.
