Naar aanleiding van de recente berichtgeving ( https://denderjournaal.be/bestuurlijke-actie-in-aalst-vier-personen-uitgewezen-meerdere-inbreuken-vastgesteld/) over de ontmanteling van een illegaal prostitutienetwerk in Aalst en de daaropvolgende uitzetting van vier personen, wijst Payoke, erkend gespecialiseerd centrum voor slachtoffers van mensenhandel, op het belang van een zorgvuldige toepassing van het wettelijk kader inzake mensenhandel en slachtofferbescherming.
Payoke reageert bezorgd op de berichtgeving over de politieactie. Op basis van de beschikbare informatie lijkt er onvoldoende rekening gehouden met mogelijke signalen van mensenhandel en is de wettelijke beschermingsprocedure voor slachtoffers niet toegepast.
De federale regelgeving bepaalt duidelijk dat bij elke vaststelling van illegaal sekswerk de betrokken diensten verplicht zijn te onderzoeken of de aanwezige personen mogelijk slachtoffer zijn van mensenhandel. Indien er aanwijzingen zijn, moet een van de erkende, gespecialiseerde centra (zoals Payoke) onmiddellijk worden betrokken, en dient het slachtoffer toegang te krijgen tot opvang, begeleiding en een beschermings- of verblijfsprocedure.
Uit de publiek beschikbare informatie blijkt dat de betrokken personen in Aalst onmiddellijk als “illegalen” zijn beschouwd en zijn uitgezet. Er is geen melding van doorverwijzing of onderzoek naar mogelijke uitbuiting. Payoke stelde vast dat geen van de erkende centra werd gecontacteerd.
“De beschreven aanpak roept ernstige vragen op over de schijnbare tekortkomingen in de toepassing van de wettelijke bescherming van mogelijke slachtoffers” stelt Inge Saris, directeur van Payoke. “De onmiddellijke uitzetting van personen die mogelijk onder dwang of misleiding in de prostitutie terechtkwamen, brengt het risico mee van herhaalde uitbuiting en verlies van cruciaal bewijsmateriaal in lopende onderzoeken.”
Ook valt op dat volgens de beschikbare informatie zes vrouwen zonder verblijfsrecht zijn uitgewezen, terwijl er geen melding is van arrestaties of onderzoek naar mogelijke uitbuiters. Dat roept vragen op over de effectiviteit van de aanpak: de aandacht in het artikel gaat naar de verblijfssituatie van de vrouwen, eerder dan het blootleggen van de criminele en ondermijnende structuren.
Payoke benadrukt dat slachtoffers van mensenhandel niet vrij zijn om te kiezen wat ze doen tijdens hun uitbuiting en dat zij als mensen behandeld moeten worden met bepaalde wettelijk vastgelegde rechten op bescherming en begeleiding.
Een correcte identificatie- en verwijzingsprocedure is essentieel om mensenhandel effectief te bestrijden én om gerechtelijke vervolging van daders mogelijk te maken.
“Het beschermen van mensen is een wettelijke én morele plicht,” zegt Saris. “Een aanpak die enkel focust op verblijf en signalen van uitbuiting negeert, is niet alleen onvolledig en onmenselijk maar ook contraproductief. Zonder bescherming en ruimte voor slachtoffers om vrijuit te spreken, mist er essentiële informatie in het gerechtelijke onderzoek en blijven mensenhandelaars mogelijks buiten schot”
Saris noemt het ook “ironisch” dat dit nieuws naar buiten komt slechts een week na de viering van 30 jaar wetgeving tegen mensenhandel. “Het geeft maar aan hoeveel werk er nog moet gebeuren rond sensibilisering van betrokken instanties.”
Getuigenissen cruciaal voor gerechtelijke vervolging.
Getuigenissen van slachtoffers zijn in onderzoeken naar mensenhandel vaak de belangrijkste bewijselementen. Zonder hun verklaringen is het bijzonder moeilijk om daders juridisch te vervolgen en netwerken structureel op te rollen.
Daarom is het essentieel dat potentiële slachtoffers niet onmiddellijk in een gesloten centrum worden geplaatst, maar eerst de kans krijgen om in veilige omstandigheden te spreken, hun situatie toe te lichten en samen te werken met de bevoegde autoriteiten.
“De bescherming van slachtoffers is niet enkel een humanitaire plicht, maar ook een essentieel instrument voor gerechtelijke waarheidsvinding en duurzame bestrijding van mensenhandel,” vervolgt Saris.
Oproep tot consequente toepassing van het wettelijk kader.
Als één van de drie officieel erkende gespecialiseerde centra roept Payoke alle betrokken instanties: burgemeester, politie, sociale inspectiediensten, Dienst Vreemdelingenzaken, parketten en lokale overheden, op om zich te informeren en de bestaande wettelijke richtlijnen strikt te volgen, multidisciplinair samen te werken en mogelijke slachtoffers niet te stigmatiseren of te verwijderen voordat hun situatie volledig is onderzocht.
Mensenhandel los je niet op door slachtoffers te deporteren. Een eenzijdige focus op verblijfsdocumenten, zonder beoordeling van mogelijke uitbuiting miskent niet alleen de rechten van slachtoffers, maar ondermijnt ook een effectieve, strafrechtelijke aanpak van mensenhandel.
“Mensenhandel aanpakken betekent niet kiezen tussen streng of menselijk, maar handelen volgens de principes van onze rechtsstaat: daders vervolgen en slachtoffers beschermen, ongeacht hun verblijfsstatus. Alleen zo kan gerechtigheid haar werk doen” Saris sluit af: “we dringen erop aan dat Aalst dit meeneemt in de aangekondigde verderzetting van de aanpak”.
Wat is mensenhandel: Mensenhandel is het uitbuiten van mensen door middel van dwang, bedreiging, misleiding of misbruik van kwetsbaarheid. Het kan verschillende vormen aannemen: seksuele uitbuiting, criminele uitbuiting, orgaanhandel en economische uitbuiting.
Bij seksuele uitbuiting is het specifiek van belang dat er dwang, misleiding, afhankelijkheid of misbruik van kwetsbaarheid wordt ingezet om het slachtoffer te dwingen seksuele handelingen uit te voeren of zich te prostitueren, met als doel dat een ander hier voordeel uit haalt. De uitbuiter controleert of beïnvloedt het slachtoffer, bepaalt de werkomstandigheden en profiteert van de opbrengst. Vaak gebeurt dit onder druk, bedreiging of valse beloften, waardoor er geen sprake is van vrije keuze.
In het dossier in Aalst is er sprake van vrouwen zonder verblijfsrecht, iets wat hen al kwetsbaar maakt. Ook wordt er gesproken over hoge bedragen die moesten worden afgestaan wat lijkt te wijzen op voordeel voor derden. Het is een duidelijk voorbeeld van mogelijke uitbuiting en moet daarom ook als dusdanig onderzocht worden.
Melding doen: heeft u vermoedens van mensenhandel, uitbuiting of mensensmokkel met verzwarende omstandigheden? Meldt dit altijd!
Indien er sprake is van acuut gevaar contacteert u de politie. Zo niet, dan kunt u contact opnemen met Payoke via trafficking@payoke.be, via WhatsApp op 0 474 10 27 71 of bel naar 03 201 16090. U kunt ook altijd terecht op stopmensenhandel.be of één van de andere twee erkende centra contacteren: Pag-Asa (Brussel) of Sürya (Luik).
Over Payoke: Payoke ondersteunt al bijna 40 jaar slachtoffers van mensenhandel, ongeacht leeftijd, gender of afkomst. Payoke heeft een federale erkenning als gespecialiseerd centrum voor slachtoffers vanaf het opstarten van het statuut mensenhandel dit jaar 30 jaar geleden (1995). We bieden veilige opvang, psychosociale en juridische begeleiding. Naast slachtofferondersteuning zet Payoke zich in voor preventie, bewustmaking en beleidsbeïnvloeding op lokaal, nationaal en Europees niveau.
Payoke kan aanwezig zijn bij geplande politieacties. Die aanwezigheid is van groot belang, omdat slachtoffers vaak niet durven spreken met officiële instanties uit angst voor repressie, schaamte of misleiding door hun uitbuiters. Als onafhankelijk en gespecialiseerd centrum kan Payoke op dat moment uitleg geven over rechten en bescherming, en een veilige ruimte creëren waarin slachtoffers vrijuit durven praten. Die openheid is essentieel om vormen van uitbuiting te ontdekken die anders verborgen zouden blijven. Zo draagt Payoke niet alleen bij aan de bescherming van slachtoffers, maar ook aan het blootleggen en vervolgen van de criminele structuren achter mensenhandel.
